Artistiek directeur en programmator Wim Wabbes (64) presenteert bij Ha Concerts voor zijn laatste seizoen een bijzonder rijk programma, waarin veel artiesten die hem diep raakten mee komen afscheid nemen. Eind 2024 draait hij na 37 jaar muziek plannen en organiseren de bladzijde om. Een gesprek over zijn boeiende loopbaan.
Een interview van Karel Van Keymeulen
Wim is zelf verbaasd dat het 37 jaar zal zijn. ‘Als Slavisch filoloog ben ik in 1987 in de Vooruit begonnen als muziekprogrammator. In die tijd bestonden er geen opleidingen voor dergelijke job.
Op het werk had ik zelf geen geluidsinstallatie, dus beluisterde ik thuis platen en cassetjes. De cd’s waren net in opmars. Rik Vandecaveye was wegbereider voor muziek in de Vooruit. Ik heb het vak al doende geleerd.’
Op het werk had ik zelf geen installatie, dus beluisterde ik thuis platen en cassettebandjes. Ik heb het vak al doende geleerd.
Wim Wabbes
Wat was daarin voor jou een eerste hoogtepunt?
‘In 1988 was ik op de jazzmarathon Groningen voor een programma rond de downtown scene van New York, met als spilfiguur John Zorn. Het was een van de toonaangevende scenes in de jazz en de vrije muziek, met de spraakmakende club The Knitting Factory als spil.
In 1989 trok ik ernaartoe met het plan om samen iets te realiseren. Dat was een belangrijk moment in mijn loopbaan. We presenteerden het Brand New York Festival in Vooruit, en die samenwerking gaf onmiddellijk uitstraling.’
Ik herinner me uit die periode ook het Vooruit Geluid festival als een van jouw creaties?
‘Tien jaar lang organiseerden we dat festival, vanuit een eclectische gedachte met hedendaagse muziek, improvisatie, jazz en avant-garde rock.
Luc Ferrari, Franse componist en een van de boegbeelden van de elektronische muziek scene, volgde eens een hele editie. ‘Een van de beste festivals die ik ooit heb meegemaakt,’ vertelde hij me. Dat compliment was voldoende voor mij.’
Er volgden doorheen de jaren nog vele andere festivals, wat was daarin de rode draad?
‘We legden graag het accent op regio’s en steden; van China en Rusland tot Montréal. Zo was er ook Etoiles Polaires met in 2004 een eerste editie over het Hoge Noorden. Of een verkennen van de Arctische zone in 2004, met de later beroemd geworden en te vroeg overleden IJslandse componist Jóhann Jóhannsson. Een editie met de later beroemd geworden en te vroeg overleden IJslandse componist Jóhann Jóhannsson als curator. Uit die reeks festivals groeide het Istanbul Ekspres festival in 2007.'
Wanneer heb je de stap naar de Handelsbeurs, vandaag Ha Concerts, gezet?
‘In 2013. Een jaar later werd ik daar artistiek directeur. In die tijd had het Noordstarfonds, waarop de Handelsbeurs steunde, klappen gekregen tijdens de financiële crisis. We kregen toen weinig subsidies.
We kozen ervoor om ons te ontwikkelen tot een muziekhuis met residenties, opdrachten en het volgen van artistieke carrières. Vandaag is het een fantastisch huis, met een uitstekend team en akoestisch een van de beste zalen.’
Was bij je overstap De Gele Zaal een belangrijke erfenis? Als voorganger van Ha Concerts zag je daar een traditie met jazz, klassiek, wereldmuziek en beeldende kunst.
‘Beslist. De Gele Zaal was een van de referentiepodia in de stad. Er kwamen ontzettend goede bands, ik zag er onder meer het World Saxophone Quartet en Cheihka Rimmiti. Het vormde een startpunt voor ons nieuwe verhaal.’
Wat vond je het boeiendste aan het ontwikkelen van dat traject?
‘Een beleid uitstippelen. Zoeken naar welke identiteit we geven aan het huis en waar wij een verschil kunnen maken. Die plek vinden. Als artistiek directeur ben je een facilitator; je staat ten dienste van de muziek en het publiek.
Je blijft natuurlijk ook muziekprogrammator, wat staat voor een leven gevuld met prospecties. Wat was daarvan bij jou de impact - ook privé?
‘Vandaag is het niet evident om goede keuzes te maken, omdat er een overvloed aan muziek beschikbaar is. Ik heb er altijd voor geopteerd alleen bands te plaatsen die ik live heb gezien. Daarom bezoek ik veel festivals. Door dat criterium te hanteren bouw ik een keuzebeperking in.
Dat is natuurlijk ook belastend. Ik heb een familie en af en toe had ik het moeilijk om te vertrekken. Ook bij de Ha ben ik zoveel mogelijk aanwezig op de concerten en dus vaak van huis weg. Mijn partner heeft het dus niet altijd even makkelijk gehad en ik ben haar daarvoor heel dankbaar.'
Ik heb er altijd voor geopteerd alleen bands te plaatsen die ik live heb gezien. Daarom bezoek ik veel festivals. Door dat criterium te hanteren bouw ik een keuzebeperking in.
Wim Wabbes
Je doorkruiste heel Europa, en verkoos daarbij kleinere festivals boven bijvoorbeeld Montreux of Vienne. Al die spelers lijken zich te bundelen in het Europe Jazz Network, waar je sinds 2020 voorzitter van bent. Je hebt dus een uniek perspectief over hoe het gaat met Europese jazzfestivals.
‘Ja, het gaat er goed mee. Er zijn festivals waar ik nog altijd ga, zoals Saalfelden. Sommige andere sneuvelden door corona of een veranderend politiek landschap. Je ziet dat overheden niet altijd geneigd zijn in bepaalde muziekgenres te investeren. Maar het netwerk met 200 leden groeit, wat gepaard gaat met een felle verjonging en veel meer vrouwenstemmen aan tafel.
Meer dan vroeger hebben we het over hoe we boeiende programma’s kunnen samenstellen en welk publiek we hiervoor kunnen bereiken. We zoeken hoe we een artiest een goed publiek kunnen geven en omgekeerd. Maar ook over hoe muziek in de samenleving staat, en wat die wisselwerking betekent.’
Dat gesprek zet zich voort in 2024, wanneer Ha Concerts gastheer is van de jaarlijkse conferentie van Europe Jazz Network?
‘Jazeker. Het vindt telkens in een andere Europese centrumstad plaats en deze keer is dat Gent. Niet onbelangrijk, want op Europese schaal is het het grootste evenement voor jazz met meer dan 400 participanten uit 34 Europese landen.
Er zijn sessies rond thema’s als jongeren en jazz, naast tal van korte optredens. Een uitgelezen selectie van onze vele Belgische bands mag zich presenteren.’
Belgische jazz onder het spotlicht. Hoe zie je die scene verder evolueren?
‘Die muziekscène wordt altijd maar rijker, met tal van goede muzikanten die een podium zoeken. Kleine cafés en clubs spelen daarin een belangrijke rol, maar een plaat presenteren in een goede concertzaal is voor muzikanten een cruciale stap. Daarom proberen wij tot twee jazzconcerten per week te presenteren.’
Zal die stroom ook na je vertrek worden aangehouden bij Ha Concerts?
‘Beslist. Dat is de bedoeling. We kregen vorig jaar bijna een verdubbeling van onze subsidie, wat betekent dat onze visie wordt gevolgd. Die middelen hebben we nodig om te kunnen blijven bestaan.’
Als een jazzband als The Bad Plus een half uur voor het concert hetzelfde repertoire voor kinderen speelt, werkt dat. Kinderen gaan daarin mee.
Wim Wabbes
Daarbij speelt ook muziek voor heel jonge kinderen een rol?
‘Ha Concerts ontwikkelt zich als een intergenerationeel huis. We besloten onze muziek ook te presenteren aan kinderen en jongeren. Dat slaat aan. Als een jazzband als The Bad Plus een half uur voor het concert hetzelfde repertoire voor kinderen speelt, werkt dat. Kinderen gaan daarin mee.
Ik zie alleen maar groeipotentieel. De vraag wordt groter, het aanbod zal moeten volgen. Wij spelen daar graag creatief op in.’
Tot slot Wim, wat brengt de toekomst?
‘Ik kan er nog een jaar over nadenken, maar weet wel al dat ik bladzijde ga omdraaien. Ik zie mijn pensioen niet als een verlengde van mijn job. Ik wil me op andere manieren inzetten voor de samenleving, die mijn pensioen zal betalen.
Ik heb veel ervaring opgedaan en mogelijk kunnen andere organisaties daarvan gebruik maken. Het was alvast een onvoorstelbaar privilege deze job te kunnen doen.’
Ik ga een bladzijde omdraaien en wil me op andere manieren inzetten voor de samenleving. Het was alvast een onvoorstelbaar privilege deze job te kunnen doen.’
Wim Wabbes
