Muziek en kunst maken een goed huwelijk. Citadelic, S.M.A.K. en Ha Concerts gingen op zoek naar mogelijkheden en presenteren samen het gloednieuwe festival Instant, voor geïmproviseerde muziek. ‘Instant’ kan je daarbij letterlijk nemen: pas ’s ochtends bij het ontbijt kiezen de muzikanten met wie en in welke van de vele zalen en gangen van het S.M.A.K. ze zullen spelen. Om daar – als het moment dat zo beslist – later op de dag vrolijk van af te wijken, dat spreekt. We spraken met bezielers Rogé Verstraete (Citadelic, El Negocito) en Wim Wabbes (Ha Concerts).
Een interview door Stijn Buyst
Rogé Verstraete: ‘Het idee was om een soort parcours te maken, waarbij mensen van de ene naar de andere act kunnen gaan. Ik vond Ha Concerts en S.M.A.K. daar de ideale partners voor.’
Wim Wabbes: ‘Philippe Van Cauteren van het S.M.A.K. is ook heel erg met muziek bezig; het is een zeer actieve concertganger. Zo kwam ik hem eens tegen toen ik samen met Susana Santos Silva (Portugese trompettiste en improvisator, sb) een concert van Anthony Braxton bezocht. Susana en Philippe raakten aan de praat en nog voor de avond voorbij was, had Philippe geregeld dat Susana de volgende dag – niet aangekondigd – in het S.M.A.K. stond te spelen, tussen de werken van Berlinde de Bruyckere en in de Floraliënhal.
Philippe is hard bezig met de relatie tussen improvisatiemuziek en beeldende kunst. Ook met Joachim Badenhorst werkte hij al samen, nog zo’n muzikant met een heel sterke link met beeldend werk. Veel van de artiesten die komen optreden op Instant zijn trouwens net zo goed actief in de kunstwereld, Peter Jacquemyn en Han Bennink bijvoorbeeld.’
Sowieso werd die muziek historisch vaak in kunstgalerijen en artiestenlofts gespeeld.
Rogé: ‘Natuurlijk: het merendeel van de improvisatoren, en zeker de grotere spelen nog steeds vaak in kunstgalerijen.’
Wim: ‘We streven naar de sfeer van een happening. Aangezien we in een museum programmeren, zal een deel van het publiek ook een niet-podiumpubliek zijn. En de muzikanten zullen doorheen de zalen bewegen, wat een nomadisch aspect aan het festival geeft.’
Rogé: ‘We organiseren het festival trouwens met opzet op Record Store Day, om ook de link te leggen met dat publiek: er zal een marktje zijn met stalletjes van platenlabels.’
Toen Gavin Bryars in december met zijn ensemble in het MSK speelde, werkte die muziek perfect in de akoestiek van de Hemicycluszaal, maar van Bryars’ bindteksten viel niets te begrijpen. Ik ga ervan uit dat Bryars die stukken had uitgekozen op basis van de aanwezige akoestiek. Rogé, jij organiseert met Citadelic al langer concerten in het S.M.A.K., wat is jouw ervaring met de akoestiek daar?
Rogé: ‘Het zijn moeilijke ruimtes hé, maar die muzikanten zijn zo goed dat ze met de klank van zo’n ruimte kunnen spelen. Toen Evan Parker (Brits rietblazer, sb) in het S.M.A.K. speelde, wilde ik de ruimte wat dempen met doeken, maar hij vroeg me expliciet om dat niet te doen omdat hij graag met de galm van die hal wilde spelen. We weten overigens nog niet hoe de ruimtes er gaan uitzien. Het plan is om alle muzikanten ’s ochtends aan het ontbijt samen te brengen en dan te kijken wie met wie gaat spelen. Dan zal ook wel duidelijk worden wie waar gaat spelen.’
Wim: ‘Muzikanten zien die akoestiek volgens mij ook als een extra muzikant om mee te spelen. Zoals ze een relatie aangaan met hun medespelers, doen ze dat ook met het geluid van de architectuur.’
Rogé: ‘Op dat moment staat er in het S.M.A.K. trouwens ook een geluidsinstallatie van kunstenaar Tarek Atoui. Ik ben heel benieuwd hoe de muzikanten met zijn werk zullen omgaan.’
Er zullen bij dat ontbijt wellicht veel unieke combinaties ontstaan.
Rogé: ‘De meeste van die muzikanten kennen elkaar wel, maar toch hebben ze vaak nog niet samen gespeeld. Er zijn erbij van wie je dat wel zou verwachten, maar niets is minder waar. Best wel spannend dus, al hoor ik vooral heel veel enthousiasme. Barry Guy (Brits bassist, sb) bijvoorbeeld, toch een grote meneer, was onmiddellijk héél enthousiast om te komen meedoen.’
Wim: ‘Ik denk dat er door dat nomadische gegeven ook dingen zullen gebeuren die we onmogelijk kunnen voorzien. Behalve de pianisten en de drummers kunnen alle muzikanten de keuze maken om met hun instrument doorheen de zalen te dwalen en organisch pakweg bij een duo aan te sluiten. Dat zou heel mooie resultaten kunnen opleveren.’
Ik kan mij voorstellen dat niet alle drummers op hun plek blijven zitten. Pakweg Han Bennink zie ik wel met zijn stokjes op wandel trekken. Als ik conservator was, zou ik toch maar die Mosselpot van Broodthaers in de gaten houden.
Wim: ‘Voor Han Bennink is inderdaad alles percussie. Anderzijds kan plastische kunst net zo goed gewoon als partituur dienen, natuurlijk. Ik herinner me een concert waarbij Fred Frith foto’s als partituur gebruikte voor een improvisatie. Na dat optreden kwam Lukas Pairon van Ictus Ensemble naar me toe: hij moest en zou die compositie bemachtigen.
Toen ik ‘m liet zien dat het gewoon foto’s van muren en structuren waren, kon hij zijn ogen niet geloven. Soms kan instant geïmproviseerde muziek zo perfect uitdraaien dat het lijkt alsof ze precies zo neergeschreven is.’
Instant Festival
Nieuw: op wandel tussen beeldende kunst en impro / in het S.M.A.K.
Aanvang: 12:00 Tickets in het S.M.A.K.
